Musa Güven, Mersin’de doğup büyüdü. Çukurova Üniversitesi’nde İletişim Bilimleri bölümü öğrencisi.
Çukurova Bülten Haber Merkezi – Musa Güven
“Ah! Felsefe,
Hukuk ve tıp
Ve ne yazık ki bir de ilahiyat
Okudum ateşli bir gayretle.
Ama zavallı bir acemiyim yine de,
Eskisinden fazla bilgim yok neticede!”
Böyle başlar Faust…
Modern insanın içine düştüğü özgürlük sancısını, arzuları ve aklı arasında köprü oluşturamayışını çok titiz bir dille anlatır Goethe. Tanrı ve Şeytan arasında kalan insanın öyküsüdür bu.
Şiirsel oyun, konusu bakımından insanın uygarlık sonrası yaşamına, bilincine hakim bir gözlem gücüyle kaleme alınmış, insanlığın en eski anlatı tarzıyla modernizme geçiş dönemine ışık tutmaya çalışmıştır. Faust insanın öyküsüdür. Goethe, uzun yıllar bu esere çalışmıştır.
Modernizmin gelişmesiyle birlikte insan aklı ilerledi, bilim ve sanat zincirlerinden kurtuldu, temeli “özgürlük” kavramı ile dolduruldu. Fakat bu özgürlüğün eksik tarafları vardı. Çünkü toplum eşit değildi. Faust karakteri de modernist özgürlüğün sancısını çekmekte. Yeryüzünün tüm sırlarını bilmek, başarılı bir doktor ve entelektüel olmak istiyor.
Mefisto (Şeytan) da Faust’u bu yolundan caydırmaya çalışıyor. Bu anlatının size tanıdık geldiğini biliyorum. İnsanlık, uygarlığa eriştiği zaman birbirine benzer anlatılar ortaya çıktı.
Kitapta Mefisto (Şeytan) sadece kötülüğün sembolü değildir. Goethe bu karakteri insanın içgüdüsünü tarif etmek için yaratmıştır. Düşünsel ve uygar yaşam Faust karakterinde, içgüdüsel ve ilkel yaşam Mefisto karakterinde somutlanıp birbirleriyle çatıştırılmıştır. Her ne kadar iki karakterin çatışmasını görsek de, çatışma sadece tek kişiliktir: Faust kendi ilkel arzularıyla savaşıyordur aslında.
Yaşamı ve insanı olumsuzlayan tüm düşünce biçimlerine karşı Faust’tan bir alıntı daha paylaşmak isterim:
“Karanlık arzularının içinde bunalan iyi bir insan,
Asla ayrılmaz doğru yoldan.”
“Ax! Felsefe,
Hiquk û hekîmtî
Û çi heyfe ku, mixabin teolojî
Xwendim bi hewldana mezin.
Lêbelê dîsa jî nezanek rebenim,
Pir agahîya min tuneye encamê da.”
Wisa destpê dike Faust…
Pirtuk lîstikek helbestî ye. Mijara wî mirovên di navbera hest û hişê xwe da mane, di navbera Ehrîmen û Ahura Mazda de, Xweda û Şeytan de mane tîne ziman.
Faust li erdnîgara Ewrupa’yê efsaneyek kevne. Goethe, ew efsane ya kevn girtîye bi metoda Modernîst şîrove kirîye, li hev anîye. Faust çîroke mirove… Goethe bi salan li ser ew pirtuka xebitîye.
Piştî modernîzmê aqlê mirov gelek pêş ket, huner û zanistî ji zîncira xwe rizgar bû, bingeha modernîzmê li ser peyva “azadî” çê bû. Lêbelê kêmasîya ew azadîyê hebû ji ber ku civak newekhev bûn. Faust di pirtukê da êşa azadî ya modernîzmê dikşîne. Dixwaze li dinyayê hemû tişt, hemû sir bizane û bibe doxtorek, rewşenbîrek serkeftî.
Mefîsto (Ehrîmen, Şeytan) jî dixwaze Faust ji rîya ku têda ye derxe. Ew vebêja nas hat ne wisa ye. Mirov dema bû xwedî şarezatî li her der vebêjan wekhev derket holê.
Di pirtukê da Mefîsto ne tenê sembola nebaşî ye, Goethe ew taybetmedî ji bo navajoya (İnstinct) mirov tarîf bike afirandîye. Jîyana ramanî, şarezatî (Faust) û navajo, xwezayî (Mefîsto) şer dide pirtukê da. Her çiqas di pirtukê da têkoşîna du taybetmendî hebe jî, bi rastî ew yek kesin. Faust bi navajoya xwe re şer dike.
Ji bo jîyan gelek ramanên nebaş derketîye holê, dixwazim bersiva ew ramana ji pirtuka Faust bidim:
“Mirovên ku di dilxwazîyên tarî de ditengijin,
Qet ji rê ya rast dernakevin.”
