Van’ın Erciş ilçesinde güneşli gün sayısının yoğun oluşu sayesinde 10’a yakın elma çeşidi yetiştiriliyor. Hakkında birçok araştırmanın da yayınlandığı, ekolojik çeşitliliğin önemli uğrak noktalarından olan ve elma ile anılan Erciş, elma ticaretinin de önemli merkezlerinden biri konumunda.
Haber: Erhan Akbaş (Çukurova Bülten Haber Merkezi)
Erciş ilçesinde meyve yetiştiricileri nadir tatlardan oluşan elma çeşitleri arasında yer alan, pamuk elma, ekşi elma, Van elması, Arapkızı, süs elması, kızıl elma ve sarı kız olarak bilinen 10’a yakın elma çeşidi yetiştiriyor. Öte yandan elmaya da Türkiye’nin birçok yerinden talep geldiği ve akademisyenler tarafından yayımlanan birçok araştırmada bu elma türlerinin yer aldığı biliniyor.
Buna göre, Van Gölü havzasında yer alan Erciş yöresinde “Pamuk, Van, Ekşi, Arapkızı, Kızıl ve Sarıkız olarak adlandırılan birçok yerel tür yetiştiriliyor ve ticarete konu oluyor.
“Erciş Elmasının geçmişi 4000 bin yıla dayanıyor”
Bölgede Erciş elması olarak bilinen Ağustos başı ile Eylül ayı sonlarında olgunlaşan elmalar tezgahlarda yerini alarak tüketicisi ile buluşturuluyor. 4000 yıllık geçmişe sahip olan Erciş elmasının fiyatı ise sudan ucuz. Bir bardak çay parasına bir kilo elma alınabiliyor.
İlçede yetiştirilen elma populasyonları içerisinden seçilen ve Pamuk,Van, Ekşi elma, Arapkızı, Kızıl elma ve Sarıkız olarak adlandırılan çeşitler incelemeye alınarak elma özellikleri şöyle açıklanmıştır.
Pamuk elma türü nasıl?
Pamuk elma çeşidi, Erciş yöresinde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan ve erkenci olması itibarı ile önem kazanmış bir çeşittir. Pamuk elma Periyodisite (bazı meyve ağaçlarının bir yıl ürün verip ertesi yıl vermemesi durumu ) göstermeyen, yöreye iyi adapte olmuş, hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı ve kuraklığa hakim olduğu ifade edilmiştir. Temmuz sonu ile Ağustos ayı başında hasada gelen yazlık ve sofralık bir çeşit olan Pamuk Elma çeşidinde tam çiçeklenmeden hasat başlangıcına kadar geçen gün sayısı 88 gün olarak tespit edilmiştir. Meyve orta sulu, az aromalı, az mumlu, tatlı, meyve eti rengi beyaz, meyve kabuğu rengi sarı zemin üstünde güneşlenen kısımlarda az sıvama kırmızıdır. Ağaç kuvvetli bir gelişme göstermektedir, Yazlık bir çeşit olduğundan meyve özellikleri muhafazaya uygun değildir.
Van elması: “Çok yaygın olmasa da…”
Erciş yöresinde yetiştiriciliği çok yaygın olmamakla birlikte, aromalı, tatlı, ve yeme kalitesi yüksek yazlık bir çeşittir. Uygun koşullarda 3-4 hafta muhafaza edilebilen Van elması çeşidi, periyodisiteye meyillidir. Meyve az sulu, çok aromalı, çok mumlu, tatlı, meyve eti rengi beyaz, meyve kabuğu rengi sarı zemin üstünde sıvama kırmızıdır. Tam çiçeklenmeden hasat başlangıcına kadar geçen gün sayısı 88 gün olduğu ifade ediliyor.
Ekşi ve Arapkızı elması…
Yörede yaygın bir şekilde yetiştirilen ve tercih edilen çeşitlerden güzlük bir çeşittir. Yarı dik ve orta kuvvette gelişme göstermektedir. Meyve çok sulu, çok aromalı, çok derecede mumlu, meyve tadı ortaya yakın ekşi, meyve eti rengi beyaz, meyve kabuğu rengi yeşil güneş gören kısımları sıvama kırmızıdır. Bu çeşit periyodisiteye meyillidir. Tam çiçeklenmeden hasat başlangıcına kadar geçen gün sayısı 110 gün olduğu belirtiliyor.
Yörede Karakız olarak da adlandırılan ve kışlık çeşit olarak yaygın şekilde yetiştiriciliği yapılan Arapkızı çeşidi, iri meyveli, raf ömrü uzun ve ticari değeri yüksek bir çeşittir. Ekşi tadı ve uzun süre dayanıklılığı ile yörede en fazla beğenilen çeşitlerden biridir. Meyve çok sulu, az aromalı, çok derecede mumlu, meyve eti rengi beyaz, meyve kabuğu rengi koyu kırmızı ve beyaz beneklidir. Ağaç, kuvvetli ve yayvan bir büyüme göstermekte olup; periyodisiteye meyilli bir çeşittir. Bu çeşitte tam çiçeklenmeden hasat başlangıcına kadar geçen gün sayısı 143 gün olduğu açıklanmıştır.
Kızıl Elma ve sarıkız: “Yaygın bir tür”
Güzlük bir çeşit olan Kızıl elma çeşidinin meyveleri ince kabuklu olup meyve kalitesi yüksektir. Meyve az sulu, aromalı, çok mumlu, tatlı, meyve eti rengi beyaz, meyve kabuğu rengi sıvama kırmızıdır. Ağaç orta kuvvete ve yayvan bir gelişme gösterir Çiçeklenmenin 18 gün sürdüğü ifade ediliyor. Yörede yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan, yeme kalitesi yüksek ve raf ömrü uzun kışlık bir çeşittir. Meyve çok sulu, az aromalı, orta derecede mumlu, tadı ekşi, meyve eti rengi beyaz, meyve kabuğu rengi ise sarı zemin üstüne güneşlenen kısımları sıvama kırmızıdır. Ağaç kuvvetli ve yayvan bir gelişme göstermektedir. Tam çiçeklenmeden hasat başlangıcına kadar yaklaşık 150 gün geçmiştir. Periyodisite göstermeyen bir çeşittir.
“Erciş elması daha önce de haber olmuştu”
Önceki dönemlerde de sıklıkla gündeme gelen elma çeşitleri ve yetiştiriciliği hakkında açıklamalarda bulunan Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Başkanı Doç. Dr. Fikret Yaşa, Van’da yetişen elma türleri hakkında şu ifadeleri kullanmıştı:
“Yetiştirdiğimiz elmalarımız pazarda satılan elmalardan çok farklı. Nedeni de Tuş başehri olması yani güneş şehri olması. Bin 700 metre rakımda yetişmesi. Çünkü bu rakımda bol güneş var. Işığın dalga boyunun kısa olması nedeniyle de elma üzerine yoğun bir ışık düşüyor. Işık demek pigment (renk) demektir. Rengi iyi olan bir elmanın da vitamin değeri yüksek olur. Bu da meyvenin hem rengini hem şeklini hem de tadını güzelleştirir. Vitamini yüksek olan bir meyve sağlık acısından da çok faydalıdır. Bizim elmalarımızda bu nedenle hem güzeldir hem de güzelleştirir”
